Prognozy dla uprawy rzepaku są optymistyczne dzięki stałemu zapotrzebowaniu dla branży paliwowej (komponent do produkcji biodiesla) oraz przemysłu tłuszczowego (m.in.: produkcja oleju rzepakowego i margaryny). Jednak przystępując do uprawy rzepaku należy pamiętać o kilku kluczowych aspektach, które przyczynią się do końcowego sukcesu.

Rzepak tworzy plon przez cały okres wegetacji. W związku z tym, osiągnięcie maksymalnego efektu plonotwórczego możliwe jest tylko przy przeprowadzeniu właściwych zabiegów agrotechnicznych i zadbaniu o prawidłowe odżywianie rośliny we wszystkich fazach jej wzrostu. Układając plan nawożenia pod kątem zapewnienia roślinie zbilansowanych ilości składników pokarmowych należy pamiętać o niezwykle ważnym elemencie jakim jest wapń i magnez, których rola w glebie i w roślinie, zwłaszcza w okresie wykształcania łuszczyn jest nie do przecenienia. Wapń w roślinach przemieszcza się słabo, stąd zachodzi potrzeba jego stałej obecności w roztworze glebowym, aby mógł być pobierany przez cały okres wegetacji. W odniesieniu do rzepaku jest to bardzo ważne, ponieważ roślina pobiera go nierównomiernie: małe ilości jesienią, zwiększając zapotrzebowanie na starcie wiosennej wegetacji, by osiągnąć maksymalne pobieranie w fazie pąkowania oraz kwitnienia.

Dlatego niedopuszczalnym zaniedbaniem jest nieuregulowanie odczynu gleby, ponieważ od niego zależą fizyczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleby oraz dostępność i przyswajalność składników pokarmowych. W kwaśnej glebie w miejsce kationów zasadowych, takich jak Ca²⁺, Mg²⁺ pojawia się wodór i glin, które w nadmiarze mają toksyczne działanie na roślinę. Konsekwencją czego jest mniejsza zdolność w pobieraniu składników pokarmowych i wody, negatywny wpływ na strukturę agregatową gleby oraz kondycję materii organicznej w niej zawartej. Ponadto, niedobór wapnia i magnezu ogranicza rozwój systemu korzeniowego, jak i części nadziemnej rośliny, narażając ją na zmniejszoną odporność na stresy tj.: suszę czy wiosenne przymrozki.

W opracowywanym systemie nawożenia należy pamiętać, że zapotrzebowanie na wapń jest ponad pięciokrotne większe dla rzepaku ozimego niż pszenicy (dla rzepaku jarego około 3,5-krotnie) oraz dolna granica zasobności gleby w magnez nie powinna być niższa niż 5-6 mg/100 g gleby. To wysokie zapotrzebowanie na makroskładniki czyni, że uzyskanie średniego plonu na poziomie 30-35 dt∙ha^-1, wymaga pobrania przez rzepak bezpośrednio z gleby około 150-200 kg∙ha^-1 CaO i 45-60 kg∙ha^-1 MgO. Równolegle, w celu utrzymania gleby o uregulowanym odczynie do biologicznych wymagań rzepaku (pH 6.5-7.0), musimy doliczyć 100-200 kg CaO w celu zobojętnienia nawożenia mineralnego oraz 50-100 kg, żeby zneutralizować kwaśne substancje pochodzenia naturalnego, jak również pochodzące z emisji przemysłowej. Wynika z tego, że roczne całkowite zapotrzebowanie na wapnowanie zachowawcze w uprawie rzepaku kształtuje się na poziomie 600-1000 kg∙ha^-1 nawozu typu węglanowego.

Regulację odczynu gleby powinno przeprowadzić się regularnie i w odpowiednim czasie, ponieważ rzadkie lub brak stosowania nawozów wapiennych powoduje wypieranie wapnia z kompleksu sorpcyjnego i stopniowy wzrost zakwaszenia gleby, który silnie ogranicza wielkość uzyskanego plonu. Najlepszym terminem wapnowania jest okres poprzedzający siew przedplonów lub bezpośrednio po ich zbiorze, a przed zabiegiem podorywki. Kolejnym terminem stosowania nawozów wapniowych jest wczesna wiosna, około 3-4 tygodni przed siewem nasion rzepaku jarego, który przypada na początek kwietnia. Dozwolone jest również stosowanie pogłówne nawozów wapniowych. Bezpieczną formą stosowania pogłównego są granulowane nawozy węglanowe w dawce 0.5-1.0 t∙ha^-1. W tym przypadku musimy jednak zwrócić szczególną uwagę na wysoką rozpuszczalność nawozu (najlepiej 100%-ową), która gwarantuje szybkie przemieszczanie się w ornej warstwie gleby, nie wymagając wymieszania z glebą w celu uzyskania pożądanego efektu.

Zespół Liedmann Agro
sezon 2019